TEŞViK VE HiBELERDEN NE KADAR HABERDARIZ?
Türkiye’nin bölgesinde ve Dünya’ da etkinliği sağlayabilmesi için hükümetimizin takip ettiği politika ve eylem planının temel adı 2023 hedefleridir. 63 Başlıkta belirtilen bu hedeflere ulaşmanın, sosyal politikalardan ekonomi politikalarına, iç ve dış siyasi yapılanmaya, eğitimden savunma sanayi yatırımları, reel oluşumlar, değişimler, beklentiler, arz talep gibi birçok denklem ve denge sürecini eş zamanlı yürütebilmek gerekmektedir.
Söz konusu bu entegre programın ülke büyümesi noktasındaki en önemli alanlarından birisi KOBİ’ler ve diğer büyük yatırım alanlarındaki faaliyetlerin desteklenmesidir. Uzun yıllardır devam eden KOBİ’leri iyileştirme ve geliştirme, yatırımcıyı teşvik etme uygulamaları son yıllara geldiğimizde daha fazla ivme kazanmış, yaşanılan tüm olumsuz süreçlere rağmen taviz verilmeden programın yürütülmesi temin edilmiştir. Zaman ve zemin noktasında şartlara bağlı bazı aksamalar olsa da kısa zaman içinde ikmal edilmiş ve yatırımcılar ve KOBİ’ler mağdur edilmemiştir.
Genel olarak değerlendirildiğinde siyaset ötesinde milli bir gelişim hamlesi hem ülke hem dünya ölçeğinde izlenebilmektedir. Bu milli politika ilişiğinde geçtiğimiz mayıs ayında Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan, tarafından geçtiğimiz yıl hazırlıkları tamamlanan 23 projeye ve bunların sahibi 19 firmaya teşvik belgelerinin verileceği toplantıda 135 milyar liralık yeni teşvik paketi açıklanmıştır.
Yine aynı planda Başbakan Binali Yıldırım’ın İleri teknoloji hedefiyle proje bazlı yatırım ve teşvik sistemi hakkındaki ifadesinin genelinde; Bölgesel kalkınmanın sağlanması, bölgeler arası kalkınma açığını minimum seviyeye indirilmesi konusu vardı.
Bununla birlikte söz konusu, 135 milyar teşvik paketinin; yatırım hacminde ve 34 bin doğrudan, 135 bin dolaylı istihdam ile 6 milyarın üzerinde ihracat katkısı ile cari açığın 19 milyar dolar düşmesi ve ithalatın azalmasıyla da 25 milyar dolar ülke kaynağının içeride kalacağına yönelik beklenti bulunmaktadır.
Proje bazlı yatırımlarda yatırımcıya sağlanacak teşviklerin muhteviyatı ise şöyledir.
•Gümrük Vergisi muafiyeti
•KDV istisnası
•Bina inşaat harcamaları için KDV iadesi
•Yatırım tutarının 2 katına kadar Kurumlar Vergisi indirimi veya 10 yıla kadar Kurumlar Vergisi istisnası
•10 yıla kadar sigorta primi işveren hissesi desteği
•10 yıl süreyle Gelir Vergisi stopajı desteği
•Nitelikli personel desteği
•Yatırımın finansmanında kullanılan yatırım kredisi için 10 yıla kadar faiz veya kar payı desteği
•Sermaye katkısı
•10 yıla kadar enerji desteği
•Yatırım yeri tahsisi ve belirli şartlarda söz konusu taşınmazın bedelsiz yatırımcıya devredilmesi
•Altyapı desteği
•Kamu alım garantisi.
Bu açıklanan pakette dikkat çekici başlık ise teşvik içeriğinin PROJE BAZLI olmasıdır.
Proje tabanlı olan teşvikler genel hatlarıyla;
•Stratejik Ürünler Üretimi,
•Orta ve yüksek teknolojili sanayi ürünleri,
•Savunma Sanayiine yönelik yatırım yapılanmaları,
•Kalite standartlarında imalat,
•Ar-ge Niteliği olan çalışma ve yatırımlar,
•İhracat ve markalaşma hedefleri olan faaliyetler,
•İstihdam sağlayacak uygulamalar,
•İşbirliği temin eden oluşumlar,
•Teknik ve Teknolojik gelişim programları,
•Bölgesel gelişime katkı sağlayacak girişimler,
•Katma değeri olan Girişimcilik,
•Maliyetleri düşürücü, dış bağımlılığı azaltıcı, Pazarlama yönünü güçlendirici projeleri kapsandığı söylenebilir.
Genel teşvik siteminde yatırım teşvikleri Ekonomi Bakanlığınca sağlamamaktadır. Ancak yukarıda kısmen genişlettiğimiz ve KOBİ gelişime bağlı olan program ve planlamalarda KOSGEB, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı gibi kurumların ilgili hedef programları çerçevesinde sürekli ya da çağrı esaslı proje destekleri sağlanmaktadır. Bununla birlikte niteliği ve sürdürülebilirliği olan spesifik projeler için destek bulmak mümkündür.
KOBİ düzeyinde ki işletmeler için ilgili destek kaynaklarına ulaşmakta birkaç önemli husus vardır. Bunlar hususlar başlıca:
•Kalite Yönetim Sistemin ve Politikasına sahip olmak,
•Marka, Patent, tasarım tescili, CE belgesi, Çeşitli sertifika ve belgeler gibi kurumsal niteliğini ifade eden argümanları bulunmak,
•İşletme altyapısının iyileştirme süreçlerini takip etmek,
•KOSGEB ve benzeri kurumlarda başarılı ve bitmiş projesi veya faydalandığı bir programı olmak,
•Yurtiçi ve Yurtdışına yönelik pazarlama plan, faaliyet ve hedefleri bulunmak,
•Kurumsal yönetim sistem yazılım ve programları kullanmak başlığı altında toplanabilir.
Kobilerin söz konusu olan bu hususlara yönelik tüm çalışmalarına ait giderlerinin %50 oranındaki maliyeti ilgili kurumların kaynaklarınca desteklenmektedir.
Dolayısıyla eksiklerini gidermek, gelişim sürecinde yer almak isteyen işletmeler gerekli girişimleri yapmak suretiyle bütünün bir parçası olabilir. Çünkü geleceğin büyük hedeflerinin çevirdiği çarklar, aktif süreçlerle bütünleşme sağlayamamış faaliyetleri ödüllendirmeyecektir.
Karlılığın azalması, istihdam seviyesin düşmesi, işletmelerin mevcut durumunu geliştirememesi bu düzey ve mantıkta işletme varlığının sağlıklı bir şekilde sürdürülmesine imkân vermeyecektir.
Bu nedenle İşletmelerin; katma değeri yüksek ürün üretmesi, stratejik ürün geliştirmesi, teknolojik alanlara yönelik yatırımlara eğilmesi, ar-ge planı yapması, dış ticaret çalışmaları sürdürmesi, alt yapısını iyileştirmesi, kalite standartları seviyesinde yapacağı üretimi, nitelikli personel istihdamı gibi revizyonlara önem vermesi yenilikçi yaklaşımlarla kurumsal ve yeterlilik kimliğine azımsanmayacak bir nitelik kazandıracaktır.
Yeni Teşvik Sistemi ve içeriği, diğer destek unsurları ve ihtiva ettikleri hibe ve faizsiz kredi programları ile sağlanan kaynakların bütünde baz alınan nitelikli projelerin dönüşümlerine bakıldığında, eski sistemlerin kendilerini güncelleyememesi durumunda oyun dışında kalacağı net görülmektedir. Elimizdeki verilere baktığımızda teşvik ve destek sistemleri ile el edilen sonuçlar, süreçlerin vazgeçilmeden devam edeceğini göstermektedir.
Yukarıda söz ettiğimiz nitelikli yatırım alanlarındaki teşvikler sürekli iyileştirilerek ilgili kurumlarca yatırımcı ve KOBİ’lere verilmektedir. İyileştirme ve geliştirme süreçleri tüm realitesiyle devam etmektedir.
Bununla birlikte yatırım ve yatırımcıların her bakımdan hukuk karşısında güvencesini artırmak için özel bir yasa hazırlamaktadır. Yatırımcının hukuki açıdan tek bir endişesi kalmayacak şekilde, yeni sistem, Türkiye'ye gelecek sermayenin de güvencesini temin edecek şekilde yapılanmaktadır. Yatırımcının elini rahatlatmak için bugüne kadar 135 milyar lira yatırım çeken süper teşviklerin kapsamı da ihtiyaca göre genişletilmesi söz konusu teşvik programın planı dâhilindedir.
KOSGEB’in 2017 yılında proje bazlı KOBİ’lere sağladığı destek toplamı; 2.006.041.615 ‘TL olarak gerçekleşmiştir. Bu bütçe daha da geliştirilerek 2018 ve ileri yıllarda da aynı ivme ile devam edecektir.
2018 Yılı KOBİ Gelişim stratejisinin başlıkları ise şöyledir.
•KOBİ’lerin kurumsallaşmalarının, markalaşmalarının sağlanması ve verimlilik düzeylerinin yükseltilmesi.
•KOBİ’lerde ortak iş ve proje geliştirme kültürünün yaygınlaştırılması.
•Sürdürülebilir kalkınma ve büyüme için KOBİ’lerin ulusal ve uluslararası mevzuata uyum yeteneklerinin artırılması.
•KOBİ’lerde beşeri sermayenin geliştirilmesi amacıyla KOBİ işveren ve çalışanlarının niteliklerinin yükseltilmesi.
•İmalat sanayii KOBİ’lerinin öncelikli olarak desteklenmesi.
•İhracat yapmak isteyen KOBİ’lerin uluslararası pazarlara erişimlerinin artırılması.
•İhracatçı KOBİ’lerin yeni pazarlara erişimlerini kolaylaştırarak, pazar çeşitliliklerinin artırılması ve ihracatta sürekliliğin sağlanması.
•KOBİ’lerin ihracatında orta-yüksek ve yüksek teknolojili yerli ürünlerin payının artırılması.
•İş ve yatırım ortamını etkileyen düzenlemeler ile kamu hizmetlerinin sunumunda KOBİ ihtiyaçlarına duyarlılığın arttırılması ve KOBİ istatistiklerinin uluslararası standartlara uygun hale getirilmesi.
•KOBİ’lere yönelik devlet desteklerinde bütünselliğin sağlanması.
•KOBİ’lerde bilgiye dayalı üretim yapısının teşvik edilerek, patent ve ticarileştirme konularında ilerleme sağlanması.
•Ürün, hizmet ve iş modeli açılarından yenilikçi KOBİ’lerin öncelikli olarak desteklenmesi.
•KOBİ’ler ile büyük ölçekli yurt içi/yurt dışı işletmeler ve üniversiteler arasındaki işbirliklerinin arttırılması.
•KOBİ’lerin banka kredilerine erişimlerinin kolaylaştırılması.
•KOBİ’lerin alternatif finansman kaynaklarından daha fazla faydalanmalarının sağlanması.
Sonuç olarak; tüm bu teşvik ve destekler ile KOBİ’ler hakkındaki stratejik plandan verimli bir şekilde faydalanmanın yolu olarak, yukarıda söz edildiği üzere, işletmelerin kurumsal alt yapılarında iyileştirme, orta uzun vade gelişim noktasında bir iş planına sahip olma konusu bulunmaktadır. Karşılıklı özveri, samimi isteklilik ve milli gelişime olan ihtiyaca inanç ile çalışmak geleceğin bütünlüğünde işletmelerimizi konumlandıracaktır.